Janusz Korczak
Elk kind heeft het recht om te zijn zoals het is
(Janusz Korczak)
Janusz Korczak: kinderarts – pedagoog – schrijver (1878 – 1942)
Janusz Korczak, een Pools-Joodse arts, is over de hele wereld bekend als pedagoog, kinderboekenschrijver, en directeur van een weeshuis. Hij groeide op in een welgesteld milieu en ging medicijnen studeren. Hij trok zich het lot aan van (wees)kinderen die aan hun lot werden overgelaten en stichtte in 1912 een weeshuis Dom Sierot in Warschau. Hij werd op 5 of 6 augustus 1942 met tweehonderd kinderen uit het weeshuis weggevoerd naar het vernietigingskamp Treblinka en met alle kinderen en begeleiders vermoord.
Op Youtube zijn vele video’s en overige info te vinden. Tik Janusz Korczak in op de zoekfunctie van de YOUTUBE pagina.
Janusz Korczak, narrated by Irving Roth
The Story of Janusz Korczak: Hero of the Holocaust
Wat maakte zijn leven zo bijzonder en waarom zijn er op dit moment overal in en buiten Europa verenigingen die het gedachtengoed van deze arts-opvoeder willen uitdragen?In deze bijdrage over Janusz Korczak gaat het vooral over zijn denkbeelden die voor mensen, werkzaam in het brede veld van onderwijs en opvoeding, nog steeds een grote actualiteit bezitten.
De pedagogiek van Janusz Korczak
“Leer eerst jezelf kennen, voordat je kinderen wilt leren kennen. Kijk eerst wat je zelf kunt, voordat je begint de rechten en plichten van kinderen af te bakenen. Je bent zelf het kind onder al die kinderen dat je vóór alles moet leren kennen, opvoeden en opleiden. Het is een van de meest kwalijke fouten te denken dat pedagogie een wetenschap is die het kind betreft en niet de mens”
” De opvoeder heeft niet de plicht de verantwoording voor een verre toekomst op zich te nemen, maar hij is wel volledig verantwoordelijk voor de huidige dag”
“De volgende dag, tijdens het gesprek in het bos, heb ik voor het eerst niet tegen de kinderen, maar mèt de kinderen gesproken: ik praatte niet over hoe ik wilde dat zij zouden zijn, maar over hoe zij willen en kunnen zijn”
“Laten we ervan uitgaan dat we van een krachtige jonge eik een poëtische berk willen maken of van een fragiele berk een robuuste eik. We beginnen te snoeien, te zagen, te breken, te verbuigen – totdat de boom afsterft. Nee… zo’n belachelijke vergissing zouden we bij een boom nooit maken, maar wel bij een kind”
“Aan de basis van het pedagogisch handelen, ligt het zien met je hart” ( Janusz Korczak)
Laten we voorop stellen dat Korczak nooit een systematische pedagogiek heeft geformuleerd. Hij heeft zijn gedachten over kinderen vooral tot uiting gebracht in sterk beeldende beschrijvingen van wat er tussen volwassenen en kinderen gebeurt. Zo bevat zijn boek “Hoe houd je van een kind?” veel pedagogische ideeën, die gebaseerd zijn op de talloze ervaringen die Korczak als arts had opgedaan tijdens de vele bezoeken aan gezinnen. Het boek appelleert aan onze eigen waarneming, intuïtie en fantasie. Beter dan via de wetenschap kunnen wij langs deze weg het onbekende kind op het spoor komen, en ontdekken dat het “een perkament” is, dicht beschreven met hele kleine hiërogliefen, die je slechts gedeeltelijk kunt ontcijferen”.
De praktijk en de daarop gebaseerde gevoelens en niet de kennis van theoretische stelsels bepaalden Korczaks omgang met het kind: “vaak schuif ik een theorie terzijde, zelden mijzelf”. Als er één punt uit zijn denken over opvoeding naar voren gehaald moet worden is dat wel het idee van “respect” voor het kind.
Een uitgebreide toelichting op zijn pedagogiek: Pedagogische ideeën
Het kindbeeld van Janusz Korczak (van Natalia Brożyna)
Enkele boeken waarin zijn pedagogische ideeën op een prachtige manier tot uiting komen:
- Korczak J. (2007), Het recht van het kind op respect, (vertaling en bewerking R. Görtzen) Amsterdam: Uitgeverij SWP
- Korczak J. (2010), Hoe houd je van een kind, (vertaling en bewerking R. Görtzen), Amsterdam: Uitgeverij SWP
- Korczak J. (2012), De republiek der kinderen, (vertaling en bewerking R. Görtzen), Amsterdam: Uitgeverij SWP
- B.J. Lifton, The King of Children: The Life and Death of Janusz Korczak, American Academy of Pediatrics, 2005
Biografie
Theo Cappon schreef een uitgebreide. biografie.
Je kunt die hier downloaden: Janusz Korczak biografie en: Korczak van jaar tot jaar
Een indrukwekkende film over het leven van Korczak is te zien op: Doktor Korczak
Film over het leven in het ghetto Irena Sendler, een bijzondere Poolse vrouw, redde in de Tweede Wereldoorlog meer dan 2500 Joodse kinderen uit het ghetto van Warschau. Zij was bevriend met Korczak en werkte met hem samen. Zij was ook getuige van de deportatie van Korczak en de kinderen naar de Unschlagplatz. Zij vertelt wat zij zag en hoe het haar aangreep Interview Irena Sendler. Zij overleed in 2008 op 95-jarige leeftijd.
Foto’s uit het leven van Korczak zijn te vinden op de website van de Korczak-Association van Canada: januszkorczak.ca
The last Korczak boy is een documentaire waarin Itchak Belfer vertelt over zijn ervaringen als kind in het weeshuis van Korczak. Hij kreeg ooit een tekenschrift en potlood van Korczak en is later een beroemd kunstenaar geworden. Hij heeft vele tekeningen en schilderijen gemaakt over Korczak en het weeshuis: zie ook White House in a grey city
Janusz Korczak vertelt…. (tekening van Itzchak Belfer, oud-pupil van het weeshuis). Itzchak Belfer is de enige overlevende die als kind nog in het weeshuis van Korczak heeft gewoond. Bekijk hier een indrukwekkend interview met hem: *The last Korczak boy
Korczak Digital Repository
De Canadese Korczak Association heeft in samenwerking met de Universiteit van British Columbia en de universiteit van Warschau het initiatief genomen tot een digitaal Korczak Archief. Het geheel is nog in opbouw; alle Korczak organisaties wereldwijd werken mee om beschikbaar materiaal digitaal toegankelijk te maken. Er is inmiddels veel (o.m. historisch) materiaal gratis te downloaden. Zie: https://korczak.ckc.uw.edu.pl