Column

De nieuwste column van Arie de Bruin (febr. 2020)

Column: Het verlangen naar perfectie

“We moeten het bedrieglijke verlangen naar perfecte kinderen afzweren! Wij dromen van de volmaakte mens. Maar een kind heeft het recht te zijn zoals het is!”

Janusz Korczak

Is er een rangorde te maken in de kwaliteit van mensen? Is de ene mens beter gelukt dan de andere? In een tijd van de maakbare samenleving heeft het er alle schijn van dat we die rangorde impliciet dan wel expliciet hanteren. Als je maanden voor de geboorte ontdekt dat er ‘iets’ niet in orde of naar wens is, geeft de medische techniek talloze mogelijkheden om ervoor te zorgen dat dit ‘niet gelukte’ kind niet ter wereld zal komen. En aan het eind van het leven discussiëren we ook volop over perfectie en imperfectie. Natuurlijk begrijp ik alle dilemma’s van aanstaande ouders die de mogelijkheid aangrijpen om een levenslange lijdensweg te willen voorkomen. En ik begrijp ook alle dilemma’s die zich voordoen als je geconfronteerd wordt met de aftakeling van een mens die je ooit als krachtig persoon heb gekend. Maar is die nu minder perfect? Ik heb er geen oplossing voor….

Als arts kende Korczak die dilemma’s ook. Hij had soms te maken met kinderen met vele beperkingen en ook met ernstig zieke kinderen. Ooit schreef hij: “Euthanasie, het mag niet, maar we moeten het er wel over hebben.” En hij schreef: “We moeten het bedrieglijke verlangen naar perfecte kinderen afzweren! Wij dromen van de volmaakte mens. Maar een kind heeft het recht te zijn zoals het is!”

Nog niet zo lang geleden waaide er een verderfelijke geest door Europa die een rangorde heel expliciet maakte: je had “über” en “unter” en daartussen nog talloze varianten. Er waren zelfs beschrijvingen van de verschillende soorten en er werden diverse medische experimenten uitgevoerd om de theorieën te staven. Korczak en zijn kinderen stonden in die rangorde ver onderaan en wij weten wat dat betekende. Verbijsterd vragen wij ons steeds weer af, hoe het ooit zover kon komen. Zou het weer kunnen gebeuren? Gelukkig hebben we die geest achter ons gelaten, maar hij ligt dichtbij op de loer….

Ook op school zijn we voortdurend bezig om een rangorde te bepalen van de kinderen in de klas. Als je als kind een beetje onderaan de ladder bungelt, besef je dat al heel snel. Vraag aan kinderen in je klas waar zij denken dat zij zich bevinden in die rangorde; zelfs in groep 1 of 2 weten de meesten dit precies aan te geven. En wie is de beste van de klas, de meest perfecte? Ook dat weten zij haarscherp te benoemen.

In theorie willen we er natuurlijk niet aan om het ene kind beter gelukt te vinden dan het andere, maar in de praktijk doen we dat wel, en elk kind voelt dat…. en gaat dat zelf ook toepassen! Zo geven we dit verderfelijke denken door.

Vanzelfsprekend zullen we onderscheid maken: de ene mens is de andere niet. Maar die rangorde van “slecht, onvoldoende, voldoende, goed, beter, best”, zullen we die nu maar eens afschaffen?! Misschien lukt het ons dan een klein beetje om elk kind het recht te geven om te zijn wie hij is.

Arie de Bruin

 

 https://korczak.nl/stichting/columns/